İran ‘da mollaların sonunun başlangıcı

Bugün itibariyle artık İran dünya medyasının tam merkezine oturmuştur.Bir süre de bu merkezde kalacaktır.

Ortadoğu dengelerinin İran’da meydana gelen bu sosyal ve siyasi zelzeleden nasıl etkileneceğini tahmin etmek çok zor değil.

İran ‘da birden bire ortaya çıkan bu siyasi karmaşa, kanla bastırılan gösteriler ve seçimlere hile karıştırılmasının resmi kurumlarca teyid edilmesi skandalların da ötesinde ve ışık hızıyla mevcut rejimin çatırdayacağının aleni bir göstergesidir.

Giderek İranlı mollaların tüm dünyayı hiçe sayarak dayatmaya çalıştıkları nükleer hırsları ve hiç bir otorite tanımayan küstah şark tavırları nedeniyle ortaya çıkan uluslararası diplomatik kriz git gide ülkeyi ve çevre ülkeleri içinden çıkılması çok zor bir girdaba doğru sürüklüyor.

Geçen yıllardan bu yana (molla rejiminin kimbilir hangi gündemle ulaşmak istediği bu korkunç güç ) uluslararası toplum, İran rejiminin insan hakları ve demokrasi ihlalerini ve tüm kaynaklarını faturası çok ağır bir nükleer güç elde etme yolunda heba ettiğini açık bir şekilde kullandığını ortaya çıkarttığı gibi, en son gelişmelerin de bu hedefe yönelik büyük gelişmelerde bulunduğunu doğrulamaya yardımcı oluyor.

Aslında bu güç, ortadoğuyu hiç kimsenin tahmin edemeyeceği bir biçimde değiştirmeye başladı bile.

İran Cumhubaşkanı Mahmud Ahmedinecad,mollaların kendisine verdiği görev gereği ; İran İslam devrimini ihrac etme misyonunu kitle imha silahlarının yayılması stratejisiyle birleştirerek tüm uluslararası dengeleri tehdit eden bir bir devlet politikası haline dönüştürdü.

1979 yılında iktidarı kanlı bir şekilde elde eden mollaların İslam Devrimi otuzuncu yılına girerken çok derin bir yara aldı.

Halkı İran Irak savaşıyla uzun sure oyalayan mollalar ABD ‘nin Irak kampanyasıyla durmak zorunda kaldılar.Bu dönemde ABD ‘nin tüm kaynaklarını Irak Çöl savaşı operasyonuna seferber etmesiyle oluşan boşluktan yararlanan iki siyasi akım giderek güçlendi.

Bunlardan biri Al kaida diğeri ise İran’dı. İran ‘ın nükleer güç kampanyası ve bu kampanya etrafında oluşturulan örgütlenme; Hamas,Hizbullah ,Müslüman Kardeşler ve Taliban gibi radikal İslami örgütleri açıkca destekleyen İran rejimi fakir halkının beklentilerine cevap veremedi.

Bugün sokaklarda gösteri yapan gençlerin yaşı otuzun altında.11 Şubat 1979 öncesini ve sonrasını hiç yaşamamış milyonlar.

Ellerinde cep telefonları,internet Facebook ve Twitter kullanan dünyanın dört bir yanında buluna yaşıtlarıyla aynı değer yargılarını paylaşmanın çelişkisini yaşıyorlar.Mollalar dab u gerçeği göremiyorlar.

Nedir bu değer yargıları: Özgürlük , fırsat eşitliği , eğitim olanağı.ve anlamlı bir iş .

Tüm dünyanın gözleri önünde” Kapalı Kutu İran “ açılıyor ; aralanan kapıdan yep yeni bir İran halkı yani molla rejiminin çok yaklaşan sonu görünüyor…

İran 'da Ruhban sınıfı kararlı...

Seçime hile karıştırıldığı iddaasıyla Tahran sokaklarına dökülen ve gösteriler yapan kişilerin kimler olduğu konusunda çelişkili görüşler var. Kimine göre Siyonist ajanların provakasyonu,kimine göre de özgürlük isteyen demokratik güçler. Seçimin galibi ilan edilen ve ikinci dönem cumhurbaşkanlığına seçilen Mahmud Ahmedinecad ‘ın ülkeyi idare eden ruhban sınıfının ve atanmışlar kurullarının tam desteğini aldığı da anlaşılıyor.Seçim sonuçlarının açıklanması sürecinde ülkede uygulanan elektronik blokaj,telefon ve data iletişim sistemlerini tamamiyle susturdu. İçişleri bakanlığı tarafından uygulanan blokajın sokaklarda ağır silahlarla donandırılmış motorize güçlerin göstericileri sert bir biçimde etkisiz hale getirmesi ve seçmenin yüzde 33 ‘ oyunu alan reformist Mir Musavi’nin de evinde göz hapsine alması yıldırım hızıyla cereyan etti.
Köklü bir bürokrasiye, devlet geleneğine ve kültür birikimine sahip olan İran tarih boyunca ortadoğu’nun etkili ülkeleri arasında sayılır. Kurulan Pers İmparatorlukları , İsmaili ve Sasani İmparatorluğu binlerce yıldır bu bölgenin etkili gücü olmuştur . İran ortadoğu ‘nun Sünni ülkelerinin aksine İslamın heterodoksi mezhebi olan Şii mezhebindendir . Bu dini ayrılık ve Şii-Sünni ayırımı İran ‘ın siyasetine yansımıştır. Sünni Suudi Arabistan ve diğer körfez prenslikleriyle ile olan ilişkileri hep soğuk olmuştur . Binlerce yılın mezhep ayırımı beş on yılda çözülecek kadar basit değildir . Ortadoğu ülkeleri bunun sıkıntısını uzun yıllar çekmiş hala da çekmektedir.
İran ‘da İslam dini yayılırken bölgede etkin olan dinlerle bir tür senkretizasyon yaşandı .O bölgede yaygın olan Zerdüştlük Manicilik ve Yahudiliğin kurumsal yapısında etkili olan , ulu rahiplerin üstlendikleri konum sosyal realiteler gereği Şiiliğe senkretize oldu. Bu yüzyıllar süren süreç kimi zaman asker kimi zaman da din adamlarının yani ruhban sınıfının gücünü ortaya çıkardı.
İran tarihsel ve coğrafi oluşum gereği İsmaili akıma daha yakın durdu ve diğer İslam ülkelerinin aksine bir yol izleyerek Şii mezhebini kabullendi.Tüm dünyada esen özgürlük rüzgarları İran ‘ı da demokratik reformlar sürecine taşıdı.İran aristokrasisi (Şah Rejimi ) askerleri tercih edip teokratik güçleri yani ruhban sınıfını saf dışı bırakınca 1979 yılına kadar süren karmaşa süreci Şah rejimi’nin sonunu getirdi. Feodal gelenekleri sürdüren ve petrol gelirleriyle geçinen halkın günlük yaşamında devletten daha çok etkili olan ruhban sınıfı askerleri ve aristokrasiyi tasfiye ederek idareyi ele aldı.
İran siyasetini anlamak için ülkedeki dinsel kurumları iyi analiz etmek gerekli. İran ‘da demokrasi olup olmadığı bir çok yerde tartışılıyor.Nitekim bu seçimler tüm dünya medyasında İran’da batılı anlamda bir demokratik siyasi sistem olduğu imajını yansıttı. Bunun ne kadar doğru olduğunu ancak ülkedeki dini ve siyasi kurumları analiz ederek anlayabiliriz.
Atama yoluyla oluşturulan tek lider Uma Ali Hamaney mutlak bir güce sahip. Ülkedeki tüm politikaları belirleyen kurula başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanlığı makamı ise halkın çoğunluğunun oylarıyla belirleniyor ama adayların ruhban sınıfı tarafından onaylanması gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı tamamiyle sembolik bir liderlik.Aslında hiç bir yaptırım gücü olmayan her şekilde ruhban sınıfının denetlediği bir makam.
Ruhban Sınıfı ‘nın radikal kanadında yer alan Mahmud Ahmedinecad’ın ikinci kez yüzde 63 lük bir oyla seçilmesi ülkede son yıllarda oluşan reformcu akımın giderek yaygınlaşmaya başladığının da ayrı bir göstergesi.
Ayetullah Ali Hamaney, ‘in bu seçimlerde aktif bir rol oynadığını ileri süren siyasi yorumcular, esas siyasi hedefin Ayetullah Ali Hamaney olduğu konusunda hemfikir.
Son yıllarda ortaya çıkan siyasi ve ekonomik krizler İran ‘ın ruhban sınıfını giderek batıyla bir diyaloğa girmeye ve giderek demokratik ve laik bir sisteme doğru zorluyor . Petrol gelirindeki düşüş, sübvansiyonların getirdiği yükler, yeni teknoloji ihtiyacı, yabancı sermaye yetersizliği gibi ekonomik ve pratik gerekçelerle muhafazakar radikal gruplar dışında olan geniş genç halk kesiminden herkes tercihini dünyaya entegre liberal ekonomi politikalarından yana yapmak zorunda hissediyor.
Reformcu cephede yer alan Hüseyin Mir Musavi , radikal ekonomik politikalarıyla ülkenin hızla liberalleştirilmesi ve rejimin dini karakterinin yeniden yorumlanmasını isteyenleri temsil ediyor.Öte yandan ülkenin olmazsa olmaz kuralı olan “ŞERİAT “ düzeni de reformcuların da savunduğu düzen olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu seçimler bir bakıma ruhban sınıfı liderlerinin yani Rafsancani ve Hamaney ‘in nihai hesaplaşmasını gösteriyor.Reformcu kanadı açıkça destekleyen Rafsancani bir anlamda Hamanay ‘in istemese de Ahmedinecad ‘a destek sağlamasına neden olmuş olabilir.Hamaney ‘in destekleyeceği Musavi ‘nin oylarının 33 lerin çok üzerinde olacağına kesin gözle bakılıyor.
Öte yandan diyalog çağrısı yapan ABD başkanı Obama’nın önümüzdeki dönemde ruhban sınıfından ve onların sözcüsü Ahmedinecad ‘dan bir açılım görmeyeceği de ortada.Önümüzdeki süreç oldukça sert uluslararası müzakerelerinyapılacağı platformlarda taviz vermeyecek olan İran ‘ın giderek Ahmedinecad usulünce değişik gruplar aracılığıyla Irak,Suriye ve Afganistan ‘da ciddi provakasyonlar yaratacağına da kesin gözüyle bakabiliriz.

Kahire

Anlaşıldığı kadarıyla Kahire ABD diplomatları ve danışmanları tarafından İslam aleminin başkenti olarak görülüyor.

Eski büyük elçilerin bir sözünü hatırlamamak elde değil ..

Kahire olmadan ne savaş ne de barış olmaz.

Neden Kahire bu kadar önemli ?

Zamanda bir yolculuk yapmak gerekiyor bunu anlamak için.

Sırrı hala çözülemeyen piramitleri ve beş bin yıllık Mısır Dini ve Firavunlar döneminden sonra Kahire yeniden "evrenin" merkezi olmaya aday.İslam evreninin.Hükümdarlar ve ulu rahipler oturdukları tahtlarının dünyanın merkezi olduğuna inanırlardı."Kutsal Kent"lerde başkentte oturular oradan da dünyayı yönettiklerine inanırlardı.

Mezapotamya,Mısır ve Sami mitolojisinde de varolan "Gökyüzü Kırallığı " daha sonra tektanrılı dinlere de sekretize olmuştur.

Göğe doğru yükselen yüksek yapılar Ziggurat yani dünyanın direği ,gök ile yeryüzünün birleştiği yer olarak tanımlanıyordu.

Başkentlerde bulunan yüksek yapılar hep aynı fikri anlatmaya çalışır.Dante'nin ilahi komedyasında anlatılanlar da aynı alegoriyi kullanır.Kudüsdeki Beytü'l Mukaddes M.Ö. 586 yılında Babil Kıralı Buhtunnasır tarafından yıkıldıktan sonra Babil kulesi dönemin tek abidesi olarak kalmıştır. Paris deki Eyfel kulesi , Newyork'daki Hürriyet abidesi gökle yerin arasında bir yerde özgürlüğün hüküm sürdüğü bir ara'f ın varlığını temsil etmektedir.

Amerikalı için bu abide kutsaldır.Amerikan başkanı da binlerce yıl önce kendisinden önceki hükümdarların yaptığını yapmaya çalışmaktadır.Bugün ABD 'nin Irak ve Afganistan 'da yaptığı katliamlar ve cinayetlerin izah edilebilir bir yanı yoktur.

İlkçağda güçlü hükümdarların kurdukları kentler,uygarlığın beşiği kabul edilen Mezapotamya 'da yani Irak 'da ölüm meleği kol gezmektedir.Milyona yakın ölü beş milyondan fazla mültecinin yarattığı insanlık trajedisinin nedeni neydi? Şimdi yeni başkan Kahire'de yapacağı bir özür konuşmasıyla sıfırlayabilecek mi ?

• Bugünkü Kahire 'nin neyi temsil ettiğinden ziyade neyi temsil etmediği belli.
  Kahire demokrat Arapları temsil etmiyor.


• Müslüman kardeşleri de temsil etmiyor .
  Şiileri de temsil etmiyor.

Peki neyi temsil ediyor ?

"İngiliz İmparatorluğu'"nun 1.dünya savaşı sonrası kurdukları bir dikta rejimini.
Hüsnü Mubarek 'in ve onun destekleyicisi olan güçlerin silah zoruyla sürdürdükleri bir dikta rejimi.

B.H. Obama ve danışmanları bunun farkında.

Planlarını da ona göre yapmışlar.Irak 'daki ABD varlığını Fransız yazar Amin Maalouf lale tarlasında yuvarlanan su aygırı alegorisiyle anlatmaya çalışıyor.
Danışmanlar öncelikle İslam alemine seslenmek için bir Arap kentinin seçilmesinin önemi üzerinde durulmuş olmalılar.

Araplar etnik olarak Müslümanların çoğunluğunu oluşturmuyorlar ama İslam dininin ve kutsal kitabın yazıldığı dilin Arapça olması ayrı bir ağırlık ve öneme sahip; giderek Arap İsrail savaşında da önemli bir rol oynayan Mısır yeni ABD stratejisinde yeni bir cephe görevi de görebilir.ABD artık Ortadoğu'da yalnızca İsrail 'le nereye kadar gidebileceğini anlamış durumda.

Kahire bu anlamda en önemli Arap kenti olarak ortaya çıkıyor.Burada Ankara 'nın da ikinci cepheyi oluşturduğunu unutmamak gerekiyor.

Kahire'nin El Ezher Üniversitesi ise Sünni mezhebinin merkezi olması itibariyle de ayrı bir özellik katıyor olaya .

Bu konuşmanın Kahire'de yapılması oldukça büyük sorunları da beraberinde getiriyor.
Sünni mezhebi muhattap olarak alınıyor ama Şii'ler alınmıyor mesajı da ortaya çıkıyor.
Filistinliler'e destek veriliyor ama Yahudilere verilmiyor.

Müslüman Kardeşler , Hamas ve Hizbullah gibi tabanı güçlü örgütler muhattap alınmıyor ,diktatörlere destek veriliyor.
Buradan çıkan mesaj şu aslında .

Ne yaparsanız yapın ama Amerikalılara dokunmayın....

Osmanlıca'nın dayanılmaz cazibesi ..

"Apologia" ya da daha doğrusu "Apologetics". ilginç bir kavram.Bir konuşmacının kendi tezini ya da görüşlerini savunması anlamında kullanılıyor .
İngilizcede buna yakın olarak "disambiguation " kavramıyla karşılaşıyoruz. Tükçede "anlam ayrım" gibi bana kalırsa biraz zorlama bir açıklama yapılıyor.
Oysa Plato 'nun ünlü eseri "Apology of Socrates" , Türkçe de "Sokrat 'ın savunması" olarak bilinir.
Son zamanlarda gazetelerde ve bazı TV programlarında sık sık gördüğüm bir "polemik" türü giderek bir dönüşüme uğruyor.Bazı köşe yazarları "Osmanlıca" yı ve "Osmanlı tarihi" ni paylaşamıyor.
" Ben bilirim sen bilmezsin .." polemikleriyle başlayıp örnekler vererek belden aşağıya serbest atışa geçen ve bunu yaparken de "pejoratif " bir tarz seçen yazar,çizer,programcı her telden çalan,o pozisyonlara nasıl ve hangi özellikleriyle geldikleri anlaşılmayan kişiler yeni bir tarz oluşturuyor.Tarz aslında yeni değil .Binlerce yıldır varolan bir gelenek. Apologist geleneği.
Tarih boyunca "ortodoksi ,heterodoksi "ikilemi dinamizminin yarattığı bir akım da denebilir.
Dini olduğu kadar bilim ve sanat konularında da apologistlerin varlığı biliniyor.
Hıristiyanlığın yayıldığı ve pagan ve Yahudi düşünceleri tarafından çok güçlü bir direnişle karşılaştığı yıllarda Hıristiyan apologistlerinden söz ediliyor.
Bunlardan ilki bir kilise rahibi olan Tertullian.
Latin Kilisesi'nin kurucusu olarak kabul edilen bu din adamının "Trinity " yani "üçleme" kavramının da kurucusu olduğu biliniyor.Tertullian 'ın Latin Kilisesi 'nin Hıristiyan Teolojisinin temel kavramlarını 150 yıllarında bir çok yerde savunduğu ve yerleştirdiği bilinmektedir.
Apologia günlük lisanda artık eski anlamında kullanılmıyor.Bir savı güçlendirmek ,bir bilginin ya da tezin çürütülmesi ya da bir düşünürün kendi görüşlerine tutamak elde etmek için gerekli kanıtları pejoratif (Aşağılayıcı bir biçimde ) ortaya koyması anlamında da kullanılıyor.
Teknik olarak "Apologia " terimi eski Yunancada hukuki bir kavram olarak kullanılıyor;Savcının iddaanamesine "kategoria" ,sanığın savunmasına da " apologia" adı veriliyordu.
Zaman içerisinde tüm ilkçağ sonu ve ortaçağ boyunca hukuki olmaktan çok dini bir kavram haline dönüştü.
Yahudi ,Hıristiyan ve İslam apologistleri dini argümanlarını her platformda savunma yoluna başvurdular.
Hıristiyan apologistleri arasında en ünlüleri : Tarsus 'lu Paul,Thomas Aquinas ,G.S. Lewis,Dr.Frank Turek olarak bilinmektedir .
İslam açısından en kayda değer apologist Şeyh Ahmet Deedat olarak bilinmektedir. İncil konusunda ortaya attığı savlarla tüm Hıristiyan dünyasında kısa sürede tamnınan Şeyh özellikle Royal Albert Hall 'da yaptığı Hıristiyanlık eleştirileriyle tanındı.
Bu bağlamda son günlerde bazı yazarların Osmanlı apologistliğine soyunduklarını görüyoruz. Bunun geç kalmış olsa da yine de belirli bir faydası olacağı düşünülmelidir.
Çok az kişi tarafından okunup yazılabilen Osmanlıca'nın engin bir bilgi hazinesi olduğu tartışılmaz.
Öte yandan bu bilgi hazinesinin anahtarı olan Osmanlıca bilgisinin bir statü sembolü gibi gösterilerek genç kuşakların özendirilmesi de zaman içinde okullarda Osmanlıca öğretilmesine vesile olabilir .
Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim bakanlığı 1928 yılında harf devrimiyle terk ettiği yazıyı yardımcı ders olarak okutabilir mi okutamaz mı ?
Bunu söylemek çok zor .
Osmanlı apolojistlerinin ana amacının bu olduğu kuşku götürür; nihayetinde bilgi kaynağını paylaşmak apologistlerin elini zayıflatıp onları sıradan yazarlar haline getireceği için ana amacın "retorik" paydalı olduğunu düşünebiliriz.
Sonuç olarak estirilen fırtınaların ardından tartışmanın ana konusunun ne olduğunu anlamakta zorlanıyoruz ..