Toplumun belirli kesimlerinin pek fazla ciddiye almadığı,giderek çağımızın en önemli psikolojik ve sosyolojik kavramlarından biri haline gelen "Mobbing " üzerine çalışma yapan,önlemek için çareler üreten kurumların tüm çabalarına karşın hızla tırmanan bir eğriyle bir çok kişinin yaşamını etkileyen ama bir toplumsal hastalık olduğu giderek bir suç olduğu bilinmeyen bir davranış biçiminden söz ediyorum.
Kelime anlamı olarak psikolojik baskı uygulamak,taciz,şiddet vb. gibi(1) bir toplulukta çoğunluğun birey üzerinde kurduğu bir tür kuşatma olarak açıklanmaktadır.Mobbing özellikle okullarda, işyerlerinde,derneklerde,siyasi partilerde ,daha doğrusu belirli bir hiyerarşik yapılaşmanın olduğu tüm kurumlarda , yukarıdan aşağıya doğru katı ve zayıf bir denetimin olduğu,hiyerarşinin üst basamaklarında olanların altta kalanlara çeşitli nedenlerle psikolojik baskı uygulaması ve bu baskıya maruz kalanların sürekli bir biçimde artan baskıyla yıldırılması ve pasifize edilmesi amacıyla uygulanan toplu şiddet ve baskının kurumsallaşmasıdır.(2)
Özellikle bireysel hukuk ,hak ve özgürlüklerden ziyade kavim geleneğinin hakim olduğu hiyerarşik yapıya göre şekillenen kurumlarda , "lider" olan ,kendisine rakip gördüğü ya da fikir ve davranışlarından hoşlanmadığı kişileri bertaraf etmek amacıyla, liderlik ettiği bireylere hedef gösterme yolunu tercih eder. Siyasi partilerde,vakıflarda,bürokraside bunun bir çok örneği görülebilmektedir.
Bilim adamlarının geçtiğimiz yüzyılın başında bazı hayvan gruplarında gözledikleri "bullying" davranışının daha sonra insan topluluklarında da gözlendiğini müşahade edilmiştir.Kavramın ana çıkış noktası budur. Okullarda şekillenmeye başlayan liderlik vasıfları ön planda olan (Burada fiziki güç ön plandadır ) zayıf olanlarla önce alay edilmesiyle daha sonra da taciz edilmeleriyle başlar mobbing. Lider çocuk bilinçsizce ya da bilerek ve isteyerek daha doğrusu haz alarak taciz ve şiddet uygulamaya başlar.önce kendisi sonra da etrafında oluşmaya başlayan "mobb" (sürü) ,tacizin kapsamını ve hedefini genişletirler.Bu taciz sürüden ayrı tutarak ötekileştirmek gibi bir görüntü alabileceği gibi fiziki olarak dövmek yaralamak gibi çeşitlilik de gösterebilmektedir. Ortam da buna müsait ise sistem bir mobbing lideri daha üretmiş demektir.Bu konuda araştırma yapan İsveçli araştırmacı Heinz Leymann kayda değer bir rapor hazırlamıştır.(3)
Bir zorbanın yönlendirdiği Mobbing' e maruz kalan kişiler genellikle : (Sn.Tülin Yıldırım'dan alıntı )
• İşini çok iyi, hatta mükemmel yapan,
• İlişkileri olumlu ve çevresindekilerce sevilen,
• Çalışma ilkeleri ve değerleri sağlam, bunlardan ödün vermeyen,
• Dürüst ve güvenilir, kuruluşa sadık,
• Bağımsız ve yaratıcı,
• Zorbanın yeteneklerinden üstün özelliklere sahip olan.
• Bazen de işyerinde sessiz, iletim kuramayan işçilere yönelebiliyor.
• Zorbanın genel özellikleri aşırı kontrolcü, korkak, nevrotik ve iktidar açlığı gibi niteliklerle tanımlanır.
Bu kuramsal başlangıçtan sonra esas konuya girebiliriz artık.Mobbing aslında bizim alıştığımız sosyal ortamlarda çok sık kullanılan bir yöntem olarak karşımıza çıkar.Okulda çalışkan olanı "inek" tanımıyla damgalayan düşünce tarzı ,dürüst olanı da "enayi" yaftasıyla kurumsallaştırmaktadır. Kurallara uyan ,dürüst olan , çalışkan olan bu özelliklere haiz olmayan çoğunluk tarafından hep küçümsenerek gülünç duruma düşürülmeye çalışılmaktadır.
Bunun nedeni belirli bir zümrenin tetiklediği "yanlış" değer yargılarının istila ettiği gündelik yaşamımızdır.Trafikten,alışverişe,medyadan siyasete ,evden okula kadar toplumun her kesiminde "mobbing" uygulanmaktadır.
Göründüğü kadarıyla önümüzdeki dönemde en büyük mücadele toplumun değer yargılarının bu anlamda gözden geçirilmesi için verilecektir...
-------------------------------------------------------------
(1)'Mobbing'in sözcük anlamı, psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermektir.
Alıntı:Türkiye’de Mobbing davaları – Tülin Yıldırım
(2)The word mobbing is preferred to bullying in continental Europe and in those situations where a target is selected and bullied (mobbed) by a group of people rather than by one individual. However, every group has a ringleader. If this ringleader is an extrovert it will be obvious who is coercing group members into mobbing the selected target. If the ringleader is an introvert type, he or she is likely to be in the background coercing and manipulating group members into mobbing the selected target; introvert ringleaders are much more dangerous than extrovert ringleaders.Alıntı :http://www.bullyonline.org/workbully/mobbing.htm
(3)Heinz Leymann bak: http://www.leymann.se/English/12210E.HTM
