Anadolu coğrafyası değişik dini inanışların izleriyle doludur .
Örneğin İstanbul ‘un tarihi dokusu içinde dolaşırken (Beyoğlu,Balat,Fatih ) her üç semai dine ait kutsal mekanları ve bu mekanlara devam eden cemaatleri (eskiOsmanlıca adıyla Milletleri ) çok rahatlıkla görebiliriz .
Bugünlerde Yahudi ve Hıristiyan dinine mensup olanların iki önemli bayramı birbiri ardından yaşanacak .
Bu bayramlar hakkında ne kadar bilgi sahibi olduğumuz da içinde yaşadığımız kültürel ortamla alakalıdır .Çocukluğu tarihi doku içinde geçenlerin anılarında bu özel günlerle alakalı bir şeyler vardır .
Hanuka Bayramı
Yahudi dini inanışlarına göre 8 günlük ışıklar bayramı bu yıl 22 Aralıkda başlıyor.: Bu bayramın ritüelik ve sembolik anlamı çok kısa söylemek gerekirse : Makabiler'in zaferi ve bu zafer sırasında küçük bir teneke kandilin sekiz gün boyunca yanması mucizesini anmak amacıyla, her gün bir mum arttırılarak Hanuka mumları yakılır.
Bu bayramlar hakkında ne kadar bilgi sahibi olduğumuz da içinde yaşadığımız kültürel ortamla alakalıdır .Çocukluğu tarihi doku içinde geçenlerin anılarında bu özel günlerle alakalı bir şeyler vardır .
Hanuka Bayramı
Yahudi dini inanışlarına göre 8 günlük ışıklar bayramı bu yıl 22 Aralıkda başlıyor.: Bu bayramın ritüelik ve sembolik anlamı çok kısa söylemek gerekirse : Makabiler'in zaferi ve bu zafer sırasında küçük bir teneke kandilin sekiz gün boyunca yanması mucizesini anmak amacıyla, her gün bir mum arttırılarak Hanuka mumları yakılır.
Aşağıda Şalom gazetesinde yer alan Hanuka bayramıyla alakalı bir yazıyı ve Güngör Uras ‘ın 2000 yılında Milliyet gazetesinde yer alan yazısını dikkate değer buluyorum :
1) “Şalom Gazetesi 17/12/2008
Yazan Sara Yanarocak
Hanuka bayramı 8 gün sürer: 25 Kislev’den 2 veya 3 Tevet tarihine kadar. Bazı seneler Kislev 29 gün, bazılarında ise 30 gün çektiğinden tarihler bu şekilde saptanır. Bu bayram, Greko Suriye’lilerin ve Hellenlerin Kutsal Tapınak’tan atıldıktan sonra yapılan temizlik ve saflaştırmanın ardından tesis edilmiş bir kutlama haftasıdır
Maymonides’in Hanuka kanunları, 3. bölümünde yazmış olduğu sözlere göre: İkinci Bet ha Midkaş’ta, Yunan imparatorluğunun İsrail halkı üzerine hüküm kurduğunda, dinini, özgürce uygulamasını önlediğini, birtakım yasaklar koyduğu anlatılır. 10 Emir doğrultusunda Tora’yı öğrenmelerini yasaklar. Hatta ellerindeki paraya ve kızlarına el atar. Bet ha Mikdaş’a girerek kutsal bölümlere tecavüz ederler. İsrail halkı bu baskı ve kötülüklerin altında ezilir ve ızdırap çeker. Sonucunda göklerdeki babamız, yüce Tanrı’mız onlara merhamet eder Yunanlıların elinden kurtarmaya karar verir.
Böylece Kohen Gadol ailesi olan Haşmonay sülalesi komutasında yapılan savaşla Yunanlılar öldürülür. İsrail halkı onlardan kurtarılır. 25 Kislev günü Bet ha Mikdaş’a girerler. Tapınakta yeterli saf yağ yoktur. Menoranın kandillerini azıcık saf yağ ile yakarlar. Bu yağ mucizevi bir biçimde 8 gün boyunca bitmeden yanmaya ve etrafı aydınlatmaya yeter. Bu arada ağaçlardan toplanan zeytinler ezilir ve taptaze saf zeytinyağı elde edilerek tapınağa getirilir.
Böylece daha sonra asırlar boyunca; İsrail ulusu o mucizevi 8 gün boyunca bitmeyen yağın anısına her yıl 25 Kislev gününden itibaren 8 gün boyunca evlerinin önünde ışık yakarlar. Bu zaferi kutlarlar. Purimde olduğu gibi oruç tutulmaz, sadece ışıklar yakılır ve bayram edilir. Bu günlere Hanuka adı verilir. Hanuka bir varoluş öyküsüdür ve Yahudi ulusunun Yunanlılara karşı kazandığı bir zaferdir.
Işık Bayramı Hanuka akıl, anlayış, hak ve adalet ışığını simgelemektedir. Bu simgeler karanlık, cehalet, haksızlık ve anlayışsızlığın aşıldığı gerektiği anlamına gelir.
Son zamanlarda Hanuka bayramı evrensel anlamda büyük önem kazanmıştır. Işıklar bayramı, yalnız Yahudilere değil, yabancıların baskısı alitında inleyen tüm uluslara cesaret, umut ve idealizm mesajı verir.
Diğer bayramlarda görülen şekliyle özel bayram yemeklerine Hanukada rastlanmaz. Sadece bazı yörelerde Hanuka Latkes (kızgın yağda kızartılan patetes köfteleri) yenir. İsrail’de bunun yanısıra içinde değişik tadda reçeller ve çikolatalar kullanılan "sufganiya" adlı çörek tüm ay boyunca zevkle yenir.
8 günlük "Hanuka" boyunca her türlü iş yapılabilir. Ancak akşamları Hanukiyalar yakıldıktan sonra iş yapılmaması daha uygun olur.”
2) Hanuka Bayramı :
Yazan : Güngör URAS –Milliyet 21 Aralık 2000
Ortadoğu'yu fetheden Büyük İskender'in ölümünden sonra Makedonya Krallığı bölündü. Filistin "Selevkiler"in eline geçti. Başlangıçta Yahudilere iyi davranılırken Suriye Helen İmparatoru Antiyohus Epifanes döneminde kısıtlamalar getirildi. Musevilerin Helen putlarına tapmaları emredildi. Musevi takvimine göre, Kislev ayının 25'inci günü Haşmonay ailesinden Matatyau ve "Makabiler" olarak anılan beş oğlu (Yeuda Makabi ve kardeşleri) ile yandaşları Suriye yönetimine baş kaldırdı. Kudüs'ü ele geçirerek, daha önce kapatılmış olan Büyük Mabed - Bet Amikdaş'ı kurtardı. Mabedi putlardan temizledi. Mabette devamlı yanması gereken altın "Menora" yerinde yoktu. Onun yerine bir madenden yapılmış yeni bir Menora bulunup konuldu. Menora'da yakılacak yağın hazırlanması için sekiz güne ihtiyaç vardı. Mabedin bir köşesinde bulunan yağ ise Menora'yı bir gün yakacak kadardı. Ancak bir mucize gerçekleşti. O bir günlük yağ sekiz gün boyunca yandı.
Bu mucizeyi Yahudiler her yıl, sekiz gün boyunca "Işıklar Bayramı" olarak kutlamaya başladı. Hanuka Bayramı aralık ayının son haftalarına rastlar. Hıristiyanların Christmas kutlamalarıyla çakışır.
Kudüs'teki mabette sekiz gün yanan ışık, Yahudilerce "Hanukiya" adı verilen dokuz kollu bir şamdan ile simgelenir. Ortadaki kandil veya mum diğerlerini yakmak için kullanılır. İlk gece birinci mum veya kandil yakılır. Daha sonra her gece birer tane artırılarak son gece sekiz mum veya kandil beraberce yakılır. Hanuka'da yanan mum veya kandilin tüm insanlara cesaret ve umut ışığı verdiğine inanılır.
Noel bayramı
Kaynak : Vikipedia :
“Noel, her yıl 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlanıldığı Hristiyan bayramı. Ayrıca Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş veya Milât Yortusu olarak da bilinir.
Noel, her yıl dünyadaki Hristiyanların çoğunluğu tarafından 25 Aralık'ta kutlanır. Kutlamalar 24 Aralık'ta Noel arifesiyle başlar ve bazı ülkelerde 26 Aralık akşamına kadar devam eder. Ermeni Kilisesi gibi bazı Doğu Ortodoks Kiliseleri, Jülyen takviminde 25 Aralık'a denk gelen 7 Ocak ‘ı Noel olarak kutlarlar. Hristiyanların çoğunlukta olduğu ülkelerde pratik olarak Noel tatili yılbaşı tatiliyle birleştirilir.
Bazı Ortodoks kiliselerinin Noel'i Jülyen takvimine göre kutlamasının nedeni, şu an kullanılan Gregoryen takviminin Katolik bir din görevlisi olan Papa XIII. Gregory tarafından düzenlettirilmiş olmasıdır. Noel'i şu anda 7 Ocak'ta kutlayan Ortodoks kiliseleri 2100 yılından itibaren 8 Ocak'ta kutlamaya başlayacaklardır.
Türkiye'deki farklı Kilise ve Noel kutlamaları :
- Ermeni Gregoryen Kilisesi Mensupları: Türkiye'deki en büyük Hristiyan grup olan Ermeniler Noel'i 6 Ocak tarihinde kutlarlar. Tebrik şekli: Krisdos Dzınav yev haydnetsav! (Mesih doğdu ve belirdi) ve Orhnyal e Dzınuntı yev Haydnutyunı Krisdosi! (Mesih’in doğuşu ve belirişi mübarektir), veya Mutlu Noeller!
Rum Ortodoks Kilisesi Mensupları: Rumlar Noel'i 25 Aralık tarihinde kutlarlar. Tebrik şekli: Kala Hristuyenna! (Mesih'in doğumu kutlu olsun) Καλά Χριστούγεννα veya Mutlu Noeller!.
Süryani Kilisesi Mensupları: Süryaniler Noel'i 25 Aralık tarihinde kutlarlar. Tebrik şekli: Yaldo Brikho!
Katolik Kilisesi Mensupları: Levantenler Noel'i 25 Aralık tarihinde kutlarlar. Tebrik şekli: Mutlu Noeller!
