25 Mar 2008

Likya Cumhuriyeti ve Demos-Kratos











Likya coğrafyasında Ay tanrıçası kültünün izlerini sürerken bir yandan da gözümüzün ucuyla "Yurdum Haberlerini " değişik medya organlarından izliyoruz.
Likyalılar'ın nereden geldiği üzerinde yorum yapmanın ötesinde nereye gittiklerini merak ediyoruz .Bu coğrafyada kültler birbirini mi kovuyor acaba ? Geçmişten şimdiye gelmek yerine şimdiden geçmişe doğru gitmek sanki daha kıolay .
Rumlardan sonra şimdi de "yörükler " oturuyormuş. Kaleköy 'de tanıştığımız Berlin Üniversitesi arkeoloji öğrencisi bu yöreleri ve insanları anlatırken heyecanlanıyor.Özel bir Likya cumhuriyetinden söz ediyor.Bir tür federal yapıya sahip olan kentlerin oluşturduğu parlemento tarafından idare edilen bir antik çağ cumhuriyetinin varlığını kanıtlamaya çalışıyormuş.Doktora tezini bu varsayımın üzerine inşa edecekmiş. Belge topluyormuş. "The republic of Lycia " adlı bir de makale üzerinde de çok ciddi çalışıyormuş.Üç dört göbek arkeoloji geleneği olan bir ailedenmiş.
Bir kültür şoku yaşayıp yaşamadığımızı soruyor .Bu yörenin insanıyla kentlerden gelen okumuş yazmış insanlar arasında oluşan derin uçurumlara bakarak ne sonuç çıkaracağımızı konuşuyoruz.Likya ,Helen,Roma ve Bizans ve Osmanlı kültürüne ait insanların nereye gittiği üzerinde duruyoruz .Parmağımla Mehtap pansiyon 'un özel plajında duran taş mezarı göstererek ,onu inşa eden ustaların bilgisiyle şimdi adada görülen derme çatma iğreti binaları yapan insanların bilgisi arasında kuracağımız orantıdan elde edeceğimiz katsayının işimize yarayabileceğini söylüyorum.
Halk ve İktidar çelişkisinin bir başka fotoğrafını mı çekmeyi umuyoruz ? Binlerce yıl öncesinde varolan çelişki şimdi daha da belirgin.Bilgi farkı daha da belirgin bir biçimde ortaya çıkıyor.
"Demos" yani halk kendine en uygun "Kratos" 'unu yani iktidarını binlerce yıldır arıyor.
Mimozalar ve erguvanların sardığı anfilerde toplanan, "Demos" yani köle olmayanlar, önce parmak kaldırarak karar alma yoluna gitmişler. Parmak kaldırma yönteminden memnun olmayanlar da varmış doğal olarak.Belirli imtiyazlara sahip olanların parmak kaldırmasının daha doğru olduğunu düşünenler yeni bir yönteme geçiş hazırlıklarını yapmışlar. "Temsil ve temessül ". O dönemde kölelerin parmak kaldırma hakkı yokmuş.Hangi dönemde oldu ki ? Zaten antik çağın ana konusu "Kölelik " üzerine .Dinlerin ortaya çıkışının temel dayanağı da bir yerde oraya kadar gidiyor .
Bazı kentlerde kral , rahipler ve toprak sahiplerinin oluşturduğu "Polis devlet " in iktidar olduğu temsili iktidar ve onun yarattığı bir kültür de var incelenmesi gereken.
Kentlerin çoğalmasıyla birlikte halk temsilcilerin insafına sığınıyor. Temsilciler de çoğunluğun menfaatleri için çalışıyor ve azınlıkların çoğunluğa hizmet etmesini şart koşuyor. Böylelikle bireyin ortaya çıkmadığı,birey haklarının Demos -Kratos tarafından iğnendiği bir yapı ortaya çıkıyor.

Kaleköy 'de bir Likya medresesinden dönüştürlerek restore edilen siyah beyaz taşlarla kaplı ilkokulun avlusunda ilerde Simena 'nın kalıntılarını izleyerek çayımızı içerken sohbetimizi sürdürüyoruz.Altı öğrencinin okuduğu Kaleköy ilkokulu öğrencilerinin o günkü ders saati sona eriyor.Öğrencilerden birinin mavi önlüğünün göğüs kısmında bulunan kocaman " Harry Potter" işlemesi dikkatimizi çekiyor.
Gözleri pırıl pırıl parlayan "Yörük "çocuğuna amblemi soruyoruz. Harry Potter 'ın kim olduğunu bilmiyor.
Oraya önlüğünün üzerine nasıl konduğunu da bilmiyor.

Kaçar gibi koşarak uzaklaşıyor.
Arkasından bakıyoruz .

Çocuk yamaçtan aşağıya denize doğru mimoza ve erguvan ağaçları arasında kayboluyor.

“Kremna (Κρεμνα)`

Uçurumun kıyısında bir Pisidia kenti. Klasik Yunanca "Uçurum" anlamına gelen (κρημνός) kelimesinden yola çıkarak adının veril...